Türkiye'nin İlk İklim Kanunu ve Etkileri

Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) Çevre Komisyonu, Türkiye'nin ilk "İklim Kanunu Teklifi"ni kabul etti. Bu kanun teklifi, net sıfır emisyon hedefi doğrultusunda iklim değişikliğiyle mücadeleye yönelik yasal çerçeveyi oluşturuyor. Peki, bu yeni yasa Türkiye'deki emisyon yönetimi, karbon piyasaları ve özel sektör üzerindeki yükümlülükler açısından ne gibi değişiklikler getirecek?

 

İklim Kanunu Nedir?

İklim Kanunu, Türkiye'nin Paris Anlaşması’na uyum sürecinde hayata geçirdiği en önemli yasal düzenlemelerden biridir. Bu yasa, sera gazı emisyonlarının azaltılmasını teşvik ederken, yeşil dönüşüm sürecine yasal bir temel kazandırıyor. Ayrıca, Türkiye'nin 2053 net sıfır emisyon hedefi doğrultusunda, sanayi, enerji ve ulaştırma gibi sektörlerde önemli değişiklikler yapılmasını öngörüyor.

Yasa kapsamında, ulusal ve sektörel sera gazı azaltım hedefleri belirlenecek ve bu hedeflere ulaşmak için gerekli ekonomik ve teknik destekler sağlanacaktır. Ayrıca, çevre dostu teknolojilerin kullanımı teşvik edilerek, yeşil finansman modelleri geliştirilecektir.

 

Emisyon Ticaret Sistemi (ETS) ve Karbon Piyasaları

Yeni yasa ile birlikte Türkiye'de Emisyon Ticaret Sistemi (ETS) kurulacak. ETS, karbon salınımına sınır koyarak, belirlenen sınırı aşan işletmelerin ek karbon kredisi satın almasını gerektiren bir sistemdir. Böylece, karbon salınımı yüksek sektörlerin çevreye olan etkisini azaltmaları teşvik edilecektir.

ETS'nin uygulanmasıyla birlikte, Türkiye’nin uluslararası karbon piyasalarına entegrasyonu da hızlanacaktır. Avrupa Birliği'nin Sınırda Karbon Düzenleme Mekanizması (CBAM) ile uyum sağlanması hedeflenirken, karbon fiyatlandırma politikaları da geliştirilerek, yeşil yatırımların artırılması beklenmektedir.

Ayrıca, gönüllü karbon piyasaları da yasada önemli bir yer tutuyor. Şirketler, karbon nötr olma hedefleri doğrultusunda bu piyasalar üzerinden emisyon azaltım projelerine yatırım yapabilecekler. Karbon kredisi ticaretinin yaygınlaşmasıyla, yenilenebilir enerji, ormanlaştırma ve sürdürülebilir tarım gibi alanlarda büyük ölçekli projelerin desteklenmesi öngörülüyor.

 

İklim Adaleti ve Kamu-Özel Sektör Yükümlülükleri

Yeni düzenleme, iklim adaleti ilkesini temel alarak kamu ve özel sektör için farklı yükümlülükler belirliyor:

• Kamu Kurumları: Sürdürülebilirlik ilkelerine uygun yeni politikalar geliştirmek ve uygulamakla sorumlu olacak.
• Özel Sektör: Büyük ölçekli işletmeler, karbon emisyonlarını raporlamak ve azaltım stratejileri geliştirmek zorunda kalacak. Şirketlerin Çevresel, Sosyal ve Yönetişim (ESG) kriterlerine uyum sağlaması gerekecek.
• Yerel Yönetimler: Şehirlerde yeşil altyapı projeleri ve enerji verimliliği çalışmaları teşvik edilecek. Akıllı şehir uygulamaları, yenilenebilir enerji sistemleri ve doğa bazlı çözümler yerel yönetimlerin öncelikli konuları arasında olacak.
• Bireyler: Vatandaşların düşük karbonlu yaşam tarzlarına teşvik edilmesi amacıyla çeşitli bilinçlendirme kampanyaları ve teşvik mekanizmaları devreye alınacak.

 

Uygulama ve Denetim Süreci

İklim Kanunu’nun uygulanması ve denetlenmesi, İklim Değişikliği Başkanlığı tarafından yürütülecek. Başkanlık, emisyon hedeflerine ulaşılması için şirketlerin ve kamu kurumlarının yükümlülüklerini yerine getirip getirmediğini denetleyecek ve uyum süreçlerini yönetecek.

Ayrıca, işletmelerin ve kamu kurumlarının düşük karbonlu dönüşümlerini hızlandırmaları için çeşitli finansal teşvikler ve sübvansiyonlar sağlanacaktır. Yeşil ekonomi dönüşüm sürecinin desteklenmesi için İklim Fonu oluşturularak, sürdürülebilir projelere finansman sağlanacaktır.

 

Yeni Yasanın Etkileri

Bu yasanın kabul edilmesiyle birlikte:

• Türkiye, net sıfır emisyon hedefi doğrultusunda daha somut adımlar atacak.
• Karbon vergisi ve emisyon azaltım zorunlulukları nedeniyle sanayi ve enerji sektörleri dönüşüme uyum sağlamak zorunda kalacak.
• Yenilenebilir enerji yatırımları artacak ve şirketler yeşil projelere daha fazla kaynak ayıracak.
• Türkiye'nin uluslararası karbon piyasalarına entegrasyonu kolaylaşacak ve ticaret avantajları elde edilecek.
• Yeşil istihdam alanları genişleyecek ve düşük karbon ekonomisi çerçevesinde yeni iş fırsatları doğacak.
• Şirketler, sürdürülebilirlik raporlama süreçlerinde daha fazla sorumluluk alacak, ESG kriterlerine uyum sağlayarak uluslararası pazarda rekabet avantajı elde edecek.

 

Sonuç

Türkiye'nin ilk İklim Kanunu, ülkenin sürdürülebilir kalkınma hedeflerine ulaşması için kritik bir adım. Emisyon yönetimi, karbon piyasaları ve iklim adaleti gibi konularda getirdiği düzenlemeler ile çevresel farkındalığı artırırken, sanayi ve enerji sektörlerinde büyük dönüşümler yaratması bekleniyor. Önümüzdeki süreçte, bu yasanın nasıl uygulanacağı ve etkilerinin nasıl hissedileceği büyük önem taşıyor. Ayrıca, uluslararası iklim politikalarıyla uyum süreci yakından takip edilmeli ve Türkiye’nin karbon nötr ekonomi yol haritası sürekli güncellenmelidir.


Kaynak: AA - Türkiye'nin İlk İklim Kanunu Teklifi TBMM Çevre Komisyonu'nda Kabul Edildi